30 september 2021: De laatste werkdag voor de winterstop. Vandaag worden alle zaken in de mijn afgerond, materialen afgevoerd en de mijn wordt in rust achter gelaten zodat de vleermuizen kunnen genieten van de winterslaap.
Op 1 april 2022 gaan we verder bij de vuursteenmijn. Tot die tijd zitten we niet stil maar plannen we de werkzaamheden voor volgend jaar. Gang 1 moet nog helemaal gemaakt worden, met gang 2 zijn we 10 meter gevorderd, 2 meter meer dan we gedacht hadden, gang 3 en 4 zijn klaar, de meeste ondersteuningen zijn geplaatst, de kijkgaten zijn ook gemaakt. De winter kunnen we de plannen voor gang 1 en 2 compleet maken, de laatste ondersteuningen goed plannen en kijken wat we kunnen doen met de kijkgaten. En uiteraard gaan we de inrichtingsplannen in detail uitwerken binnen het Leader project. Tot zover deze website voor de zomerwerkzaamheden van 2021. De frequentie van nieuws zal stukken minder zijn in de komende 6 maanden. Zodra er iets leuks of nieuws te melden is, dan komt het uiteraard op deze website te staan. We zien dat de grotbewonende dieren de nieuwe gangen ook al ontdekt hebben en al overal rondkruipen. Hier de Meta Menardi (gewone grottenspin) met de prachtig gestreepte poten, die we in de nieuwe gang 3 aantroffen. Hij (of zij) zal volop kunnen genieten van de nieuwe gangen.
29 september 2021: De aannemer geeft gas, de snelheid zit er goed in. Nadat gisteren een groot deel is uitgebroken, wordt de zijmuur opgemetseld, dragend tot aan het plafond. De gang is daarmee beveiligd. Als dit goed uitgehard is, kunnen de plafonddelen er in. Ze kunnen hier ook snel werken omdat zowel links als rechts grote vensters komen, dat scheelt muurwerk opmetselen. Dit wordt een mooi, voorlopig, einde van deze gang 2 want morgen is de laatste werkdag voor de winterstop. De werkzaamheden liggen stil tussen 1 oktober en 31 maart. Op 1 april 2022 gaan we verder en wordt het werk afgemaakt. Hieronder de foto's van de stand van de gang nu.
28 september 2021: Het gaat in eens heel snel. 4 dagen geleden is de rechterkant van gang 2 weggebroken, zie filmpje en fotos. Deze kant is nu beveiligd met een opgemetselde muur, een draagbalk voor het grote 2 meter brede panoramavenster met daarboven dragend aangemetseld tot het plafond.
En er is weer een nieuw stuk tunnel bijgekomen in gang 2, vandaag is de linkerkant aan de beurt. De pilaar wordt gecontroleerd en voorzichtig weggebroken, de losgekomen kalksteen brokken worden weggeschept en afgevoerd, de vuursteen brokken worden er uit gehaald voor onze experimenten en er blijft weer een heel stuk nieuwe gang over waar de stabilisatiemuren in opgemetseld gaan worden.
|
|
 Foto: Rene Haemers |
 |
 |
De gang 2 begint serieuze vormen aan te nemen. Hier de tunnel in de volle lengte.
De afgelopen maanden zijn meerdere kalksteenbrokken met haksporen veilig gesteld en tijdelijk opgeslagen in de mijn. Deze blokken zijn voorzichtig weggehaald uit de mijn, ingepakt in bubbeltjes plastic en opgeslagen in het archeologisch depot.
25 september 2021: Vorige week zijn voor het programma Land Vol Archeologie opnames gemaakt in de vuursteenmijn (zie 17 september). De aflevering is nu op Youtube te bekijken waarbij het item over de Vuursteenmijn begint op 11'25” en duurt tot 14'35”.
Beeld uit de documentaire over de vuursteenmijn “Land Vol Archeologie”
24 september 2021: Het gaat deze maand lekker snel. De nieuwe gang 2 is nu bijna bij het knikpunt naar links. Hierbij het werkfront.
De gang 2 is nu al 9 meter lang van de 14 meter die het uiteindelijk moet worden. We liggen ongeveer 1 meter voor op de planning. Hieronder in de foto de volle lengte van de gang.
Gang 4 is helemaal klaar. De opening naar de prehistorische galerijen is klaar, muren en plafond voor de veiligheid zijn gebouwd en gestuced. Bouwkundig is alles klaar hier. Volgend jaar wordt de schacht gestut en beveiligd en wordt de gang mooi uitgelicht en worden informatiepanelen geplaatst.
Ook gang 3 is klaar. Hier geeft een breed panorama zicht op de prehistorische galerijen zoals op onderstaande foto te zien is. Ook de wanden zijn gestuced. Ook hier wordt volgend jaar de verlichting en de informatieborden geplaatst. Op de foto rechts is de trap te zien om in de iets hoger liggende gang drie te komen. Die trap is ook klaar. Volgend jaar wordt de verlichting geplaatst, in de uitsparingen onder de trappen wordt volgend jaar verlichting geplaatst om bezoekers te attenderen op de trap.
23 september 2021: Alle ondersteuningen zijn geplaatst. De blinkende, gegalvaniseerde stutten steken af tegen de donkerbruin geroeste stutten uit de jaren 60. De ondersteuning betreft schachten, betonbalken, nieuw geplaatst aangemetselde portalen en extra steunen onder bestaande portalen.
 |
 |
|
 |
Fotos Joris Bratinga |
De laatste hand wordt gelegd aan de trap in gang 3. De treden zijn geplaatst en worden met gietmortel aangevuld.
Een prehistorische pilaar staat in de route van de nieuwe gang en moet verwijderd worden. Dat gebeurt heel voorzichtig en gecontroleerd. In onderstaande video opname is dat te zien. De gespecialiseerde aannemer Arnout van Mergelbouwsteen Kleijnen staat in de beveiligde gang en stoot met een lang stoot ijzer (De bergboom) de pilaar beetje bij beetje weg in het niet beveiligde deel. In de opname is te zien hoe instabiel het plafond is in het deel dat weggestoten wordt, er vallen bij iedere stoot stukken uit het plafond. Dit is de reden waarom de wanden en het plafond dragend opgemetseld worden voor een veilig bezoek. Als het grote stuk uit het plafond gevallen is, is bij de laatste tikken tegen het plafond te horen dat het plafond solide is, er is een veilig plafond gemaakt waaronder de gang voorzichtig opgemetseld kan worden om voor een veilige tunnel te zorgen. Op deze veilige, gecontroleerde manier zijn de nieuwe gangen allemaal gemaakt.
Video: Lucien van Mergelbouwsteen Kleijnen In gang 2 wordt stevig doorgewerkt. De prehistorische pilaar is weg gehaald zoals in de video hierboven te zien is. De rode laserlijn geeft aan waar de vloer uitgediept moet worden zodat er niet meer weggehaald wordt dan strikt nodig is.
|
In de nieuw gebroken gang wordt vuursteen uitgebroken. De laag-10 vuursteen is separaat afgevoerd. De andere vuursteen wordt ook uit het losse breeksel gehaald en in de gang opzij gelegd en opgeslagen bij ons archeologisch depot. Daar ligt inmiddels een flinke stapel vuursteen.
|
 |
21 september 2021: Er zijn al weer enkele stappen gezet. Zo is in gang 3 en 4 al het stucwerk afgerond. Jos heeft de laatste wand afgemaakt. het stucwerk kan nu uitharden, de gangen zien er prachtig uit.
Foto: Rene Haemers
Ook zijn de ondersteuningen in de prehistorische gangen geplaatst. Daar waar nodig zijn gegalvaniseerde, stalen stempels met draagbalken onder stukken gezet waar het plafond wat extra ondersteuning nodig heeft. Doordat het gegalvaniseerd is, gaat dit tientallen jaren en langer mee. Omdat het plafond niet mooi vlak en gelijk is, wordt de ruimte tussen de stalen balk en het plafond opgevuld met cementblokken, baksteen en cement. Zo ontstaat een maximale draging van het plafond. Lucien is er een deel van de week mee bezig geweest.
Foto: Rene Haemers
Vandaag heeft onze gids Lei Nelissen een paar brokken vuursteen uit het weggebroken materiaal gehaald. Deze vuurstenen zitten vol met fossielen. Ze zijn daarom niet geschikt om werktuigen van te maken maar ze zijn wel prachtig. De vuursteenmijn laat met deze geologische pareltjes een heel bijzondere en mooie kant zien die wij in de nieuwe presentatie volgend jaar ook gaan laten zien aan de bezoekers. Zo veel schoonheid willen we de bezoekers niet onthouden.
Foto's: Lei Nelissen
19 september 2021: Een overzicht van de werkzaamheden van de aannemer Mergelbouwsteen Kleijnen van de afgelopen week.
| In gang 3 is de stalen draagconstructie geplaatst die de zijwaartse druk van de aardpijp moet overdragen naar de vast steen achter de overliggende wand. Dit is allemaal door de constructeur berekend en geplaatst voordat de wand gestuced wordt. |  |
De stalen draagconstructies die plafonddelen en wanden door de mijn extra ondersteuning moeten geven, liggen, mooi gegalvaniseerd, klaar om geplaatst te worden.
In een deel van de gang is ons depot waar we materialen opslaan die we willen bewaren.
In gang 3 zijn de stalen balken aangebracht die de aardpijp die achter de muur zit ondersteunen.
 |
 |
|
n gang 2 wordt stevig doorgewerkt. De aardpijp is helemaal opgevuld, het plafond is aangewerkt zodat het allemaal goed dragend is. In onderstaande foto is het tunnelfront te zien. De tunnel gaat nog een klein stukje rechtdoor en buigt dan naar links. De zwarte vuursteen brokken zijn de laag 10 vuursteen die de prehistorische mijnwerkers 6000 jaar geleden ontgonnen hebben. Met stikkers zijn deze brokken gemarkeerd om te bewaren zodat wij deze kunnen gebruiken voor vuursteenbewerking en onderzoek
|
 |
Het restmateriaal dat tijdelijk in de mijn opgeslagen was, wordt afgevoerd.
18 september 2021: Deze zaterdag is de werkgroep Galerijen en Tunnel bezig met verdere voorbereiding voor de inrichting. Waar in de jaren 60 een bypass gemaakt is, is die opgespoord om de bypass in 2022 zichtbaar te kunnen maken. Er wordt nog wat gebroken door Lei, Rene, Jack en Tos. De aannemer had vrijdagavond twee containers klaar gezet zodat de uitgebroken betondelen in de twee klaar staande container gedaan kan worden. Er ontstaat een goed zicht op de bypass tunnel, genoeg informatie om over de winter een goede planning te maken hoe dat zichtbaar gemaakt kan worden.
 |
 |
|
 |
 |
|
 |
 |
Er worden veel zaken uit de mijn gehaald die in de jaren 60, 70, 80, 90 en 00 geplaatst zijn. Het wordt tijdelijk opgeslagen om afgevoerd te worden. Uiteraard worden de belangrijke zaken geselecteerd en in het depot opgeslagen.
17 september 2021: In het programma Land Vol Archeologie wordt aangegeven aan de Limburgse archeologie. Het online programma duurt ruim een uur waarbij aan het begin een soort overzicht gegeven wordt van enkele van de belangrijkste archeologische vindplaatsen in de provincie Limburg. De gehele aflevering is op Youtube te kijken waarbij het item over de Vuursteenmijn begint op 11'25” en duurt tot 14'35
Beeld uit de documentaire over de vuursteenmijn "Land Vol Archeologie"
16 september 2021: De werkzaamheden vorderen gestaag. De stalen stutten zijn verdeeld over de locaties, klaar om geplaatst te worden. De planning werkt goed, het gaat lukken dit voor 1 oktober klaar te hebben.
| Het gaat snel bij gang 2. Het venster dat naar links uitkijkt op het ruwe landschap van de prehistorische gangen wordt onderbroken door een kolommetje waarna het venster direct overgaat in het volgende venster. Constructief kunnen we er niet een groot venster van maken, vandaar het kolommetje in het midden maar dat zal hopelijk niet heel erg hinderen. |  |
| Als dit volgende venster klaar is, komt de laatste knik in de tunnel er aan zodat we het prachtige, ruwe landschap van alle kanten kunnen bewonderen. Hier alvast een sneak-preview hoe dit landschap er uitziet. |  |
|
Rechts in de tunnel komen we bijna bij het grote panoramavenster dat uitzicht geeft op een prachtig, ongestoord landschap met zicht op een schacht aan het einde. Dit moet een van de blikvangers in de nieuwe ontsluiting gaan worden. Ook hieronder weer een eerste blik op hetgeen de bezoeker ziet zodra alles klaar is.
|
|
| Het bouwteam vergadert, zoals iedere donderdag, in het bos, zonnetje, stukje Limburgse vlaai en een agenda waar we alle werken en de planning doornemen. Van Links naar rechts: Arnout Sluijsmans (Mergelbouwsteen Kleijnen), Rene Haemers (Van Schaikstichting), Bibi van de Klundert (Staatsbosbeheer), Fred Brounen (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed), Joep Orbons (Van Schaikstichting) en Jorris Bratinga (archol). |  |
In onderstaande opname vliegen we vanuit het bos de tunnel in naar het werkfront in de nieuwe tunnel 2 van buiten naar binnen.
14 september 2021:Het stucwerk vordert. Gang vier is helemaal klaar (foto komt later) en gang drie is al een eind op pad. Hieronder twee foto's van gang 3 waar het laatste stukje stucwerk nog gedaan moet worden. De foto daaronder is het panoramabeeld richting de prehistorische galerijen aan het einde van gang drie waar het stucwerk klaar is. Dit stuk van de restauratie is helemaal klaar, schitterend. Wij zijn heel trots op dit beeld dat nog beter is dan we het ons hadden voorgesteld. Volgend jaar komt de inrichting, verlichting enzovoort. 
De consolidaties van de mijngangetjes is nu aan de beurt nadat gisteren de schachten zijn aangepakt. De stalen dragers worden door de heftruck naar binnen gereden. 
In de avond komen Tos, Rene en Joep bij de mijn om achterdoor bij de jaren 60 bypass te gaan onderzoeken hoe de ingang van die bypass er bij ligt. Daarvoor moet eerst door twee betonmuren en een stalen afzetting heen gebroken worden. Het staal liet zich met wat wurmen, duwen en trekken verwijderen. Het beton was wat lastiger. Met een zware afbouwhamer gaan we flink te keer op het beton. Tos en Joep lukt het om het grovere werk te doen. De lichte Rene krijgt niet genoeg kracht op de hamer en wordt vooral heen en weer geschud. Slangenmens Rene is dan wel weer heel goed om in het kleine gaatje goed te onderzoeken wat er achter de betonmuur is. Het lukt met veel moeite om een heel klein gaatje te maken waar net een hand in past. Conform onze verwachtig zitten we aan de rechterkant van het begin van de bypass en is die geheel met kalksteenbrokken en vuursteen brokken gevuld. We kunnen duidelijk zien dat de bypass aanmerkelijk hoger ligt dan de bezoekersgang zelf, ze hebben in de jaren 60 op een hoger niveau gebroken. We leren steeds meer over de mijn uit de prehistorie maar vooral ook over de werkzaamheden uit de jaren 60.
13 september 2021: Het opmetselen van de rechtermuur in gang 2 gaat door. De gang gaat nu langs een aardpijp. De ruimte tussen de muur en de aardpijpvulling wordt gevuld met betonblokken, helemaal aangemetseld. Een aardpijp is prima onder controle zolang die opgesloten zit. Er mag geen vrije ruimte komen, dan kan de vulling van de aardpijp gaan schuiven en ontstaan gevaarlijke situaties. Daarom wordt alles helemaal opgevuld, veiligheid voor alles. Deze nieuwe tunnel 2 gaat werken als een soort stevige ruggegraad dwars door het instabiele deel van de vuursteenmijn, het houd alles stevig overeind. 
De stalen stutten in de schachten worden geplaatst. 
In de jaren 60 zijn schachten deels leeg gehaald. Toentertijd zijn stalen ondersteuningen geplaatst bestaande uit een stalen plaat tegen de onderkant van de schachtvulling, ondersteund door een enkele stalen kolom die vanaf de vloer de plaat op zijn plaats houdt en zo de schachtvulling ondersteunt.
|
De schachtplaat is volgens de huidige normen niet sterk genoeg om gegarandeerd voor vele decenia de schachtvulling te dragen. Daarom moet de plaat extra ondersteund worden. De stalen kolom is wel sterk genoeg, hoewel beroest, is het staal van dusdanig goede kwaliteit, dat het draagvermogen daarvan geheel niet is aangetast. Het nieuw te plaatsen staal is allemaal gegalvaniseerd voor een lange garantie dat het in deze vochtige omstandigheden behouden blijft. Als eerste wordt een soort stalen kraag rondom de kop van de stalen draagkolom geplaatst. |
 |
|
In die stalen kraag worden schuine stalen dragers geplaatst die naar boven toe de staalplaat extra ondersteuning geven. Hieronder wordt de eerste schuine drager geplaatst door Rene Haemers. Rechts wordt de tweede stalen drager geplaatst. Zo worden vier stalen dragers geplaatst per schacht. In totaal worden zo 5 schachten ondersteund. (Deze foto's zijn van onder naar boven genomen)
|
 |
12 september 2021: Door alle drukke werkzaamheden, zouden we haast vergeten hoe mooi het in de omgeving eigenlijk is. De nazomer is grotendeels droog, zonnig, niet te warm, even genieten van een zondagse wandeling van het mooie bos. De utizichten zijn geweldig. Dit panorama is een vaste stopplaats voor de excursies, genieten van het uitzicht over het Maasdal. 
|
9 september 2021: Er worden weer stappen vooruit gezet. In gang 2 vordert het uitbreken van de gang zoals op onderstaande foto te zien is. We zijn onder de schacht door, muren en plafond zijn daar klaar. De laatste stukken muur, plafond en venster worden klaar gemaakt zodat de volgende breekslag vooruit gemaakt kan worden. De foto rechts laat zien hoe de nieuwe gang helemaal opgemetseld wordt tot aan de vaste mergel om maximaal dragend te zijn zodat de nieuwe gang stabiliserend werkt voor het fragiele prehistorische landschap. |
 |
| In gang 3 is de trap voorbereid. De fundering van de trap is gemaakt, een mantelbuis voor verlichting en andere kabels is aangelegd. Dit kan over het weekend uitharden, daarna worden de traptreden geplaatst. |  |
|
In gang 4 gaat het echt hard. Als test heeft de aannemer Mergelbouwsteen Kleijnen is een wand gestuced zoals op onderstaande foto te zien is. rechts is de wand gestucked in een mergelkleur met een goede stuclaag die ook al jaren gebruikt wordt bij restauraties in mergelgroeves. De muur links is nog niet gestuced. Op de foto rechts is de architect Bas Vrehen te zien van architectenbureau Atelier Leise die de werkzaamheden en het stucwerk komt bestuderen.
|
 |
| Ook de ondersteuningen in de rest van de prehistorische galerijen heeft alle aandacht. In 2019-2020 is onderzocht waar de ondersteuningen verbeterd moeten worden, dit is op slechts enkele plaatsen nodig, bijna alle slalen ondersteuningen uit de jaren 60, voldoen nog prima. De paar plaatsen waar nog extra ondersteuning nodig is, zijn voor de bouwvak opgemeten. Tijdens de bouwvak zijn de stalen stutten gemaakt, roestbestendig. Genummers op locatie, liggen de stalen stutten klaar om deze maand allemaal geplaatst te worden. In nevenstaande foto laat Arnout Sluismans van Mergelbouwsteen Kleijnen zien hoe de stalen stutten dragend gemonteerd gaan worden. |  |
6 september 2021: In de ochtend is er een vergadering met het bouwteam van de vuursteenmijn en het infocentrum samen met het architectenteam van Atelier Leise. Ons team bespreekt onze visie op de inrichting van de vuursteenmijn na de verbouwing en onze visie op de inrichting van het informatiecentrum zodra die ruimte vrij komt. Aan het architectenteam van Atelier Leise hebben wij gevraagd ons te helpen die visie te stroomlijnen en in goede banen te leiden. Van beide kanten hebben we erg veel zin aan de volgende fase, het inrichting.
Het team, van links naar rechts: Roos (Leise), Joep (Van Schaikstichting), Bas (Leise), Rene (Van Schaikstichting), Nicole (Van Schaikstichting), Wiel (Van Schaikstichting). Niet op de foto: Corenza (Stagair bij Leise)
Joep presenteert de visie op de inrichting van het infocentrum
Ook op 6 september, in de namiddag, heeft Piet Orbons, oud opgraver in de mijn van de 1964-1972 werkgroep, een bezoek gebracht aan de werkzaamheden. Inmiddels 92 jaar, maar nog altijd vol verhalen over de opgraving van destijds. De huidige gidsen Lei, Frans en Paul luisteren naar de verhalen van toen, nieuwe stof om te gebruiken bij de rondleidingen voor de nieuwe mensen. 
Piet Orbons kijkt zijn ogen uit naar de nieuwe panoramavensters. Zoals alle oud mijnwerkers, zijn ze een beetje benauwd dat met onze werkzaamheden de mijn aangetast wordt. Gelukkig zien ze dat het goed gaat en dat de mijn er op vooruit gaat.
 |
 |
 Van links naar rechts: Joep Orbons, Riny Orbons, Lei Amkreutz, Frans Hermanns, Piet Orbons. |
|
5 september 2021: De eerste week werken na de bouwvak zit er op. Afgelopen donderdag hebben we met het bouwteam de planning gemaakt welke werkzaamheden nog in september uitgevoerd gaan worden en welke werkzaamheden we door schuiven naar april-juni volgend jaar. Gelukkig hebben we deze week van het RCE accoord gekregen dat het werk volgend jaar afgerond kan worden.
We gaan de gangen 3 en 4 helemaal afronden en doorwerken aan gang 2, zover we komen. Gang 1 laten we helemaal voor volgend jaar. Dan moeten nog de consolidatieondersteuningen geplaatst worden in september. Verder moeten we een plan maken voor de nieuwe gang die bij twee van de kijkgaten aangetroffen is, genoeg werk aan de winkel.
Gang 2 is alweer verder gevorderd, de linker muur is helemaal doorgezet en draagt het plafond. De rechtermuur is uitgegraven zodat deze volgende week helemaal opgemetseld kan worden. Daarna het dak en ondersteuning van de schacht waar we onderdoor gaan. Wordt weer spannend maar wel mooi. Doordat deze gang nu al ruim 6 meter gevorderd is, zijn er duidelijk minder stalen draagconstructies uit de jaren 60 aanwezig en krijgen we een steeds openen beeld op de prehistorische gallerijen. 
|
Bij gang 3 is de stalen draagconstructie geplaatst die over de bouwvak gemaakt is. Nu alleen nog de dakdelen er in leggen en dan is de constructie klaar. Ook het werk bij de nieuwe trap vordert. Dat moet allemaal afrond zijn zodat het nog voor 1 oktober gestuced kan worden, dan is die gang helemaal klaar.
|
 |
|
| Gang 4 is is het verst gevorderd. De stalen draagconstructie is klaar en de plafonddelen liggen er in. Dit hoeft alleen nog gestuced te worden (samen met gang 3) en dan is dit helemaal klaar. |  |
|
3 september 2021: Na het uitbreken van de moderne, nieuwe, gangen, wordt met betonblokken dragende wanden opgemetseld. In die wanden wordt op 2 meter hoogte een plafond ingelegd van beton-dallen en staalbalken. Dit om het bovenliggend paket te dragen en om te voorkomen dat losse blokjes op bezoekers kunnen vallen. De beton-dallen worden op maat gezaagd om precies in de nieuwe gang te passen. In de foto is Jos Kleijnen van Mergelbouwsteen Kleijnen bezig met het op maat zagen van een beton-dal. Foto: Rene Haemers |
 |
De afgelopen week heeft Rene Haemers ge-experimenteerd met een time-lapse camera. De camera is aan het begin van gang 2 neergezet, regelmatig werd een foto gemaakt zodat de vooruitgang van de gang versneld in beeld gebracht kan worden. Hieronder het resultaat. Let op de rij met betonblokken die afloopt. De lopende band die materiaal afvoert is er eerst niet en wordt later opgebouwd, de gang is toch weer een stukje verder uitgebroken in deze week. Uiteraard heeft de firma Mergelbouwsteen Kleijnen toestemming gegeven om deze timelapse opname te maken. Een hele week werk in 27.5 seconde.
2 september 2021: De werkzaamheden in gang 2 vorderen gestaag. Het is een herhaling zoals er al sinds juni gewerkt wordt, heel voorzichtig uitbreken van kalksteen, daarna weer heel voorzichtig de dragende muren opmetselen en dakdelen plaatsen. Daarna door met het volgende stuk gang. 
Foto's: Rene Haemers